ชมงานศิลปะสมัยใหม่ที่สก๊อตแลนด์ (Scottish National Gallery of Modern Art) เอดินบะระ

 

พิพิธภัณฑ์ศิลปะร่วมสมัยแห่งสก๊อตแลนด์ (Scottish National Gallery of Modern Art) อยู่ไกลจากย่านจอแจของเมืองแต่ก็สามารถเดินทางไปถึงได้ ระหว่างทางไปบรรยากาศเริ่มเปลี่ยน มืดครึ้มและเงียบสงบ ตึกสีเทาคร่ำมีหน้าจั่วแบบพาเธนอนตามสไตล์เมืองเอดินบะระ ใหญ่โตอยู่กลางสนามหญ้ากว้างขวาง มีประติมากรรมสวยๆแปลกๆตั้งอยู่เป็นสัญลักษณ์

       เดินเข้าประตูรั่วไปก็ได้พบกระท่อมน้อยหลังหนึ่ง เห็นครั้งแรกนึกว่าเป็นป้อมยาม แต่มีป้ายแปะไว้ ว่านี่คือที่ทำงานของ Artist ชื่อว่า Helen Leigh ถ้าคุณมาถึงก็ช่วยเปิดหน้าต่าง ไปทักทายกับเธอหน่อยนะ

          ผมเปิดหน้าต่างไปตามคำเชิญ แง้มไปตรงบานหน้าต่าง ผู้หญิงสาวหน้ากลมๆวิ่งมาปะทะยิ้มแย้มตอบเป็นการทักทายก่อนเข้าชม

       เข้าไปในส่วนแรกจะพบกับคอลเลคชั่นรูปใบหน้าที่ศิลปินสมัยใหม่หลายคนวาดเอาไว้ แขวนบนผนังดูละลานตาไปหมด ใบหน้าเหล่านี้แสดงถึงสไตล์ที่หลากหลายของแต่ละศิลปิน เป็นสิ่งบ่งชี้อัตลักษณ์ของแต่ละศิลปินได้ดี 

เราจะได้พบปะจ๊ะเอ๋กับศิลปินระดับโลกหลายคน อย่างเช่นปิกัสโซ ภาพ Mother and Child ในสไตล์บาศก์นิยม (Cubism) นำเอาภาพจากหลายมุมมองมาซ้อนกันเป็นหลายมิติ ภาพทิวทัศน์ป่าดงของโกแกงสีสวยงาม งานของปิแอร์ มอนเดรียน ใช้เส้นตรงไม่กี่เส้นบนผ้าใบมาสร้างระนาบแม่สีบนผืนผ้าใบ ดูแล้วน่าจะไปออกรายการทำเองก็ได้ง่ายจัง (วุ๊ย ปากบอน) 

ต่อจากนั้นเป็นกลุ่มของศิลปินลัทธิสำแดงพลัง (Expressionism) ชื่อดังหลายคน อย่างเช่น E. L. Kirchner รูปนางละครญี่ปุ่นที่ใช้ฝีแปรงหยาบๆสีสดแสดงใบหน้าที่ดูเหมือนหน้ากากคนไร้วิญญาณ งานของฟรานซิส เบคอน รูปเสื้อโค้ทและหมวกที่ไร้ผู้สวมใส่แต่จัดวางแล้วดูเหมือนเป็นร่างที่หมอบซบลงกับพวงหรีด 

ภาพของลูเซียน ฟรอยด์ (คนนี้เป็นญาติกับซิกมันต์ ฟรอย์จริงๆ และสร้างงานแบบโรคจิตอีกด้วย) รูปชายนอนสองคน คนหนึ่งสวมเสื้อผ้าอีกคนหนึ่งเปลือย ทั้งสองดูหลับใหลแต่ก็ดูเหมือนกำลังว้าวุ่นใจและทุกข์ทน ภาพคุณพ่อของศิลปิน John Bellany ดูแล้วเห็นพลังชาวประมงที่แข็งแกร่งด้วยความหยาบของฝีแปรงบนทำให้เกิดภาพผู้ชายที่มีพลังเข้มแข็งในร่างกายและดวงตาที่จ้องเขม็งแบบมุ่งมั่น 

ส่วนที่น่าสนใจ คือ ตู้แห่งความใคร่รู้ (Cabinet of curiosities) มีของสะสมที่แสดงให้เห็นธีมบางอย่าง แต่สำหรับที่นี่ดูแล้วชวนให้คิดถึงงานของกลุ่มเซอร์เรียลลิซึ่มมากกว่าอย่างอื่น ภายในตู้ดูเป็นของประหลาดเหมือนมาจากแดนลี้ลับ ดูมีเวทมนต์สุดแสนมหัศจรรย์ อย่างเช่นรูปหล่อศีรษะมนุษย์ที่ดูเหมือนสตรีอินเดียโบราณ ซากปลาโบราณจากใต้สมุทร ศีรษะที่ด้านหนึ่งเป็นหัวกะโหลกแต่อีกด้านหนึ่งเป็นใบหน้าคน เซรามิกรูปมือมนุษย์ เห็นแล้วหลอนเหมือนเดินไปในความฝันร้าย

มาถึงที่นี่แล้วอยากจะเห็นงานของศิลปินสก๊อตแลนด์ ก็จะขอแนะนำคอลเลคชั่นของ 3 ศิลปินชาวสก๊อตผู้โด่งดัง ต่อไปนี้ครับ

คนแรกคือศิลปินสก๊อตแลนด์ที่มีชื่อเสียงกระฉ่อนที่สุดในโลกศิลปะสมัยใหม่ เขาคือรอย ลิกเทนสไตน์ (Roy Lichtenstein) ศิลปินแนวป๊อบอาร์ต (Pop Art) ที่มีชื่อเสียงจากการนำภาพการ์ตูน comic ภาพโฆษณา มาทำเป็นงานศิลปะ ใครที่ชอบงานของเขาคงจะปลาบปลื้มมากหากได้มาที่นี่ เพราะสะสมงานของเขาเยอะมาก แถมจะได้เห็นของจริงที่มี Scale ขนาดใหญ่โตอย่างที่จะดูจากหนังสือหรือคอมพิวเตอร์ที่บ้านไม่ได้  

คนต่อไปคือวิลเลียม เทิร์นบุล (William Turnbull) นี่ก็ศิลปินสก๊อตชื่อดังอีกเช่นกัน ประติมากรรมของเราดูเหมือนถูกทำโดยพวกมนุษย์โบราณที่เอาก้อนหิน ขอนไม้ มาจัดวางตั้งกัน บางชิ้นดูเหมือนเครื่องมือสมัยยุคหินหรือรูปเคารพยุคก่อนประวัติศาสตร์ ซึ่งเราก็บอกไม่ได้ว่าเป็นรูปอะไรกันแน่เพราะมันเป็นกลุ่มศิลปะแบบนามธรรม (abstract)

อีกคนหนึ่งคือมาร์ติน ครี๊ด (Martin Creed) ศิลปินสก๊อตที่มีผลงานโดดเด่นมากอยู่บนหอศิลป์แห่งนี้ คือป้ายไฟนีออนบนหน้าจั่วของตึกที่เขียนว่า Everything is Going to be Alright หรือแปล่ว่า “เดี๋ยวทุกอย่างจะดีเองนะ” 

นี่คือการละเล่นกับการตีความในใจของคนอ่าน แน่นอนว่างานชิ้นนี้คือศิลปะเชิงแนวคิด (Conceptional Art) ซึ่งไม่เน้นรูป (form) แต่เน้นสาร (massage) โดยประโยคที่มาร์ติน ครี๊ด สร้างไว้บนป้ายไฟสามารถสื่อสัมผัสถึงความกังวลใจ ว่ามีอะไรไม่ดีอยู่หรือ จนต้องมีการปลอบประโลมด้วยการพูดซึ่งดูเหมือนจะโกหก 

 เดินมาสำรวจดูรั้วด้านข้างที่ติดกับพิพิธภัณฑ์ พบว่าเป็นสุสานที่มีกองทัพไม้กางเขนชิ้นงามๆตั้งยืนอยู่ ชวนให้คิดถึงประติมากรรมของเทิร์นบุล ไม่แปลกหรอกนะที่งานศิลปะกับความตายและความสงบเงียบมาอยู่รวมกัน     พิพิธภัณฑ์ช่างเงียบเชียบราวกับสุสาน ส่วนสุสานก็สวยราวกับงานศิลป์ 
    ก่อนจะจากลา เดินออกจากสนามหญ้าหันมาเจอกับป้ายหลอดนีออน Everything is Going to be Alright ที่กำลังส่องสว่างวับวาว ช่างสะเทือนอารมณ์ดีเหลือเกิน